Grootmoeders tips

Wetenswaardigheden en huishoudelijke zaken, geleerd in 1960 op de huishoudschool Mater Christi in Udenhout

Uit het werkschrift van de Huishoudschool van Elly (van Beurden –) Brabers

Hygiëne

We kleden ons lichaam om het te beschermen tegen de grillen van het klimaat, om er mooi uit te zien en te voldoen aan onze ijdelheid. Het kostbaarste pakje dat we hebben is ons lichaam. Als het warm is transpireren we. Het zweet komt door de poriën naar buiten. Daarom moeten we ons flink wassen van top tot teen. 's Winters minstens eenmaal per week en 's zomers minstens tweemaal per week. Wees geen vuil, vies, vet stinkmadammeke. Was uw haren minsten eens in de drie weken.

Kleding

De geboden van de kledingkunst. Dikkertjes dragen geen grote ruiten, dwarse strepen, brede ceinturen, plooirokken, grote zakken enz. Magere sprietjes juist wel. Zorg voor een goede lengte van je onderjurk en petticoat. Wees sober met je make-up en wees geen wandelend schilderij.

Koffie

Water koken. Koffiekan met heet water uitspoelen. Per persoon een flinke theelepel koffie en een puntje Buisman voor de kleur. Het kokend water van de tuit af bij de koffie gieten. De koffie ± 5 minuten laten trekken, niet koken want dan krijg je een bittere smaak.

Percolator koffie. In de percolator eerst wat zout strooien om de gaatjes open te houden. De percolator voor 2/3e deel vullen met gemalen koffie en even aanduwen. Ook een mespuntje Buisman er bij. Koud water in de kan doen waarin de gevulde percolator staat en laten koken totdat de koffie goed van kleur is. Bij percolatorkoffie de kopjes 2/3e vol schenken en voor de rest aanvullen met warme melk

Koffie serveren. Links presenteren. Op een roomstelletje melk en suiker doorgeven en ieder voor zich ervan laten bedienen. Droge koekjes zo erbij geven. Koekjes met glazuur of chocolade op een apart schoteltje, liefst een glazen schaaltje. Gebak op een gebakschaaltje met gebakvorkjes.

Bij filterkoffie geen roomstelletje rond laten gaan maar van te voren vragen aan de gasten wat en hoeveel suiker en melk ze believen en dit zelf van te voren erbij doen.

Bij koffie altijd warme melk of koude koffiemelk.

Thee

Verse thee is het smakelijkste. Thee presenteren in een porseleinen kop. Soms wordt er een stukje uitgeperste citroen bij gegeven. Het sap hiervan komt bij de thee, de rest wordt weggedaan. Ook wordt er soms vanillesuiker bij gegeven en een wolkje melk, dus maar een paar druppeltjes.

Tafel dekken en dienen

De dekster moet zorgen dat haar kleding er netjes uitziet, de handen en nagels schoon. Ook de haren. Verder moet het tafellaken, het servies en couvert schoon zijn. Als er op het laatste vingers zitten dan met een schone doek opwrijven. Dit doet men niet als het servies dagelijks gebruikt wordt. Waarom moeten we zorgen dat de tafel netjes gedekt is? Dat verhoogt de gezelligheid en verstevigt de gezinsband. Het ziet er smakelijk uit waardoor de spijsverteringssappen beter worden afgescheiden zodat het voedsel beter verteerd wordt. Het bezoek voelt zich beter thuis wanneer ze merken dat men voor hen iets bijzonders doet. Iedereen kan binnenkomen tijdens het eten zodat we ons niet hoeven te schamen voor een slordige tafel.

Een tafellaken 's middags bij het warm eten is altijd wit. Bij het ontbijt of de koffietafel kan het bont of wit zijn. Doorzichtig plastic kan worden gebruikt om het tafelkleed te beschermen. Soms, vooral bij feestelijke gelegenheden, legt men een molton kleed. Dit om geluid te dempen, de schalen kan men zachter neerzetten.

Netjes eten

• 1. Presenteer altijd eerst de hoofdpersoon;
• 2. Reik nooit over een ander heen maar vraag om schalen;
• 3. Prik geen vlees van ver aan een vorkje maar neem het schaaltje in de hand;
• 4. De hoofdpersoon eerst laten beginnen;
• 5. Niet gaan eten voordat ze allemaal kunnen beginnen;
• 6. Niet met ellebogen op tafel;
• 7. Met de mond dicht eten;
• 8. Fatsoenlijk tafelgesprek voeren;
• 9. Geen klachten of aanmerkingen over het eten;
• 10. Tussendoor niet van tafel lopen;
• 11. Als we het bestek niet gebruiken met de punten op het bord leggen;
• 12. Niet af gaan ruimen voordat iedereen klaar is.

Wasknijpers

Welke soorten wasknijpers ken je?

• 1. Houten wasknijpers met een veer zijn de beste. Maar als ze oud worden geven ze roestvlekken. Koop nooit de goedkoopste want die roesten vlug en veren dan niet meer.
• 2. Plastic knijpers roesten niet maar gaan gauw kapot.

Als er een hevige wind is, denk er dan aan de wasknijpers eraf te halen.

Bed afhalen

Het eerste werk is 's morgens ons bed netjes afhalen. We vouwen de dekens en lakens netjes op en hangen ze op een stoel. De matras zetten we recht op. De stoel zetten we bij een open raam en laten alles 'n halfuur luchten.

Handverzorging

"Handen spreken". Was je handen geregeld en maak de nagels elke dag schoon. Duw ook elke dag je nagelriemen terug. Nagels lakken is verkeerd voor de nagels omdat deze op den duur dof en bros worden, zorg steeds dat het iets persoonlijks blijft en maak van je zelf geen modepop.

Wandversiering in de slaapkamer

In een slaapkamer hoort thuis een kruisbeeld en een wijwatervat. Het kruisbeeld moet eenvoudig zijn. Het kruis is meestal van hout en het beeld is van gips. Kitsch is een voorwerp dat bespottelijk en helemaal onnatuurlijk van vorm is. Een kalender is ook makkelijk. De wandversiering moet eenvoudig zijn en iets van jezelf.

Het uiterlijk van de baby

Een versje:

• Als een kindje pas geboren is
• dan kan 't nog niet veel.
• Het schreeuwt en drinkt en plast heel vaak,
• kijkt soms een beetje scheel.
• Maar als het dan wat ouder wordt,
• een week of zes misschien,
• dan kan men vaak bij 't kindje klein
• het eerste lachje zien.

Zo begint een nieuw gezin

Jos en Nel willen gaan trouwen. Ze gaan naar mijnheer pastoor, die hun het huwelijksexamen afneemt. Drie zondagen voor hun trouwdag krijgen ze de roepen in de kerk. Mensen die huwelijksbeletselen weten, moeten die aan de pastoor komen vertellen. Daags voor het trouwen gaan Jos en Nel biechten. Als de grote dag aangebroken is, knielen ze op het priesterkoor neer. De pastoor besproeit hen met wijwater. Hij vraagt hen of dat ze elkaar als man en vrouw willen en of ze samen de kinderen die ze krijgen goed zullen opvoeden. Ze antwoorden allebei "ja, ik wil". Ze geven elkaar de rechterhand en sluiten zo hun huwelijk. De bruidegom steekt de ring aan de linkerhand van de bruid, en omgekeerd. Door het sacrament van het huwelijk krijgen Jos en Nel bijzondere genaden om elkaar lief te hebben, hun kinderen goed op te voeden en een christelijk huwelijksleven te leiden. Ze moeten dikwijls om die genade bidden.

De beste voorbereiding op een gelukkig huwelijk is: 1. Een kuis en echt christelijk leven. 2. Een eerbare niet te langdurige verkering, die wordt begonnen met toestemming van de ouders. 3. Bijzonder het gebed en het dikwijls ontvangen van de H.H. sacramenten.

Een receptie is een gelegenheid om te feliciteren. Inviteren is iemand uitnodigen. Een cocktailjurk is een korte feestjurk. Make-up is je eigen opmaken. Diner is een warme maaltijd. Souper is een brood- of koffiemaaltijd. Likeurtje is een drankje. Presenteren is iemand iets aanbieden. Toilet maken is maken dat je er netjes uit ziet. Collier is een halssnoer.

Hoe stek je een geranium?

Geranium stek je zo: 'n stukje stengel van 8 à 10 cm lang. Je snijdt hier de grote bloemen en bladeren af en laat alleen 'n paar kleine blaadjes aan de top staan. Het andere eind van het stekje steek je in een bloempot met vochtige aarde.

Ramen wassen

Werkwijze:

• 1. Met vrij natte spons het raam van boven naar beneden afwrijven, de hoeken extra nadoen.
• 2. De zeem nat maken, uitwringen en in lange halen van boven naar beneden 't raam droog maken.
• 3. Met doek of vlak gevouwen krant het raam opwrijven.
• 4. Het houtwerk af en toe schoonmaken met 'n werkdoekje en sop en met schoon water na doen.
• 5. Nooit ramen wassen als het vriest en als de zon erop schijnt.

De wekelijkse beurt van de kelder

Goed laten luchten, ragen, etensresten opruimen, inmaak controleren, schone krant in groentenkistjes, lege flesjes opruimen, kasten en planken afnemen, goed vegen zonder stof te veroorzaken, flessen met een vochtig doekje afnemen, raampjes zemen en deur afnemen, zo nodig dweilen en de trap schuren.

Strijd tegen stof

In ieder huis en op alle meubels en vloeren vindt men stof. Soms zelfs direct na het stoffen kan men al weer stof zien liggen, vooral als de zon schijnt. Dit komt omdat alles slijt en dit geeft het stof in de lucht wat op vloeren en meubels neer valt. Daarom moeten wij dagelijks dit stof verwijderen door middel van vegen, stof afnemen, schrobben, dweilen en stofzuigen.

Zilver poetsen

Om zilver te kunnen poetsen hebben we nodig: kranten, spiritus, krijt, kommetje en uitwrijfdoeken, een zilverborstel of een oude tandenborstel. De kranten leggen we op de tafel. In een kommetje maken we een mengsel van 1 lepel spiritus en krijt. Het voorwerp dat we moeten poetsen houden we vast met een doekje. Nu poetsen we het voorwerp met een lapje dat we gedoopt hebben in het mengseltje. Er zijn altijd rondjes en hoekjes waar je met de vingers niet bij kunt komen. Deze kunnen we bijvoorbeeld schoonmaken met een aangepunte lucifer waaraan een doekje is gedaan. Zilver buigt en krast heel gauw. Daarom moeten we zachtjes met een zachte doek wrijven. We kunnen napoetsen met een zilverborstel. In plaats van spiritus en krijt kunnen we ook zilverpoets kopen, maar dit is veel duurder.