Gesneuveld in Nieuw Guinea
Betrokken personen
Niet tot overeenstemming was men op de Ronde Tafel Conferentie gekomen over Nieuw-Guinea. Daarover zou men binnen een jaar weer gaan praten. Maar feitelijk wilde Nederland daarover helemaal niet praten. Nieuw-Guinea was het laatste koloniale gebied van Nederland in Zuid-Oost-Azië, en dat wilde men niet afstaan, gewoon omdat het hebben van koloniale gebieden aanzien en gezag gaf onder de Westerse mogendheden. Misschien ook omdat men de soevereiniteitsoverdracht van 1949 nog helemaal niet verwerkt had. Dat kon men natuurlijk niet zo vertellen. Daarom argumenteerde men dat Nieuw-Guinea een emigratiegebied was, dat de Papoea’s qua ras totaal niet verwant waren aan de Indonesiërs, dat de Papoea’s ontwikkeld moesten worden (en dat kon Nederland veel beter dan Indonesië), om daarna het eigen lot in eigen hand te kunnen nemen. Conferenties over de overdracht van Nieuw-Guinea liepen dan ook stuk op de weigering van minister Luns van Buitenlandse Zaken om er serieus over te praten.
Nu was de houding van Soekarno tegenover Nederland al niet vriendelijk te noemen, maar die werd door de weigering van Nederland ronduit onvriendelijk en dreigend. Door wat genoemd werd de ‘confrontatiepolitiek’ werden de Nederlandse bedrijven in Indonesië genationaliseerd en moesten burgers met de Nederlandse nationaliteit het land verlaten. In 1960 verbrak Soekarno alle diplomatieke banden met Nederland en begon te dreigen met een grootscheepse landing op Nieuw-Guinea. En dat was toch wel serieus, want Indonesië werd (in het kader van de Koude Oorlog) op grote schaal voorzien van wapens door de Sovjet-Unie. Als voorproefje werden infiltranten gedropt boven Nieuw-Guinea. Nederland stuurde militairen (in totaal 10.000) en militair materiaal (o.a. straalvliegtuigen).
Een kleine oorlog voeren tegen Indonesische infiltranten, kon nog wel. Maar voor een complete oorlog tegen een gelande Indonesische strijdmacht, schrok men toch terug. Die was ook bij voorbaat al verloren, omdat de Verenigde Staten aangaven niet bereid te zijn Nederland daadwerkelijk te steunen. En voor het Nederlandse publiek was de kwestie Nieuw-Guinea een (te) ‘ver van mijn bed show’, leuk om erover te lezen in de krant, maar niet iets waarvoor men offers wilde brengen. En dus werd er onderhandeld. Eind juli 1962 werd een voorlopig akkoord gesloten (getekend op 15 augustus), waarbij de Verenigde Naties het bestuur over Nieuw-Guinea zou overnemen en er een VN vredesmacht (van Pakistaanse militairen) zou stationneren, totdat het bestuur per 1 mei 1963 zou worden overgedragen aan Indonesië, als Irian Raya. En zo gebeurde het. De totale liquidatie van Nederlands-Indië was een feit. In totaal kwamen 18 Nederlandse militairen in de kwestie Nieuw-Guinea om het leven.
Bron: A. de Beer en G.Kobes, Tilburgse Historische Reeks nr. 11 (2003)