Fundamentele wetenschap

Veel van het universitaire onderzoek is fundamenteel van karakter. Het richt zich op grondbeginselen en basismechanismen. Daarbij wordt niet gestreefd naar praktische toepassingen, maar vaak blijkt deze kennis wel een potentiele bron daarvan. Tilburg University herbergt wetenschappelijke studies naar complexe verschijnselen die vallen onder economie, recht, cultuur, religie, communicatie, de psyche van de mens, zijn (groeps)gedrag en zijn reflectieve momenten. Het idee van fundamentele wetenschap is dat op basis van vragen die de wetenschap zelf stelt, diep inzicht wordt verkregen over structuren en processen in het gedrag van mensen – understanding society. Mogelijk kunnen met die kennis op termijn lastige, sociale situaties het hoofd geboden worden, maar zeker is dat niet – en vereist is dat ook niet.

Track record

Fundamenteel of niet, wetenschappelijke hypotheses tonen hun geldigheid in de mate waarin ze empirische toetsen doorstaan. Moeilijkheid daarbij is dat veel van de modellen van de alfa- en gammastudies lang niet altijd voorspellende waarde hebben. Het succesvol voorspellen van de vallende appel in de boomgaard van Isaac Newton’s huis in Woolsthorpe, is een teken dat het model dat we gebruiken wellicht juist is. Je kapitaal toevertrouwen aan een econoom hangt eveneens af van diens empirisch track record. Zo’n track record is immers de beste garantie dat iemand een expert is. Toch kan het zomaar zijn dat we wel degelijk een goed idee hebben over achterliggende economische mechanismen, ook van kapitaalprocessen, maar dat het empirisch toetsen te moeilijk is, of op dit moment technisch nog niet mogelijk. Einstein deed diverse voorspellingen die, door later beschikbaar gekomen inzichten en mogelijkheden, pas na zijn dood konden worden getoetst. En vaak bleken te kloppen. Maar in extremo is fundamentele wetenschap denkbaar zonder voorspellingen: het gaat om inzicht.

Onafhankelijkheid

Fundamentele wetenschap gedijt bij onafhankelijkheid, bij een kritische omgeving waar kennis in vrijheid verworven kan worden. Dat gebeurt in Tilburg binnen een vijftal centers of excellence en binnen diverse onderzoeksgroepen. Daarbij is er een breed besef dat fundamenteel onderzoek vaak ook toepassingsmogelijkheden herbergt (en zich daarin kan bewijzen). Vandaar dat de twee takken van wetenschappelijke sport (onderzoek en valorisatie) in de praktijk naast elkaar opereren, niet los van elkaar.