Enneking, H.F.C.

	Enneking, H.F.C.
Type bedrijf	Wollenstoffenfabriek
Vestigingsadres	Goirke H 467 wat na vernummeringen H 459 (1890), H 673 (1900) in 1910 Goirkestraat 89 geworden is
Datum oprichting	1870/1875
Datum opheffing	1-1-1975
Eigenaars / oprichters	Hermann Friederich Clemens Enneking (1827-1901)
Familieverbanden	H.F.C. Enneking was een echt familiebedrijf en bleef 4 generaties in de familie.
Herkomst eigenaars / oprichters	Duitsland
Herkomst vreemd kapitaal	Alles uit eigen portemonnee.
Innovatieve aspecten	Enneking blonk vooral uit in de fabricage van en handel in wollen en andere stoffen
Reikwijdte van het bedrijf	Nationaal

Deze fabriek is onderzocht door Meer, Peter van. Ingevoerd door Vorst, Willem van de

Algemene omschrijving

De familie Enneking werd in Tilburg actief toen Hermann in 1872 met Cornelis Swagemakers via een onderhandse akte het fabrieksgebouw kocht dat voor de heer Cool werd gebouwd en dat tijdens de bouw door een storm verwoest was. 'Swagemakers & Enneking' was daarvan het resultaat. Hermann bleef in Breda wonen omdat hij in de Langebrugstraat een winkel bezat. Toen de samenwerking met Swagemakers in 1877 ten einde kwam nam Enneking de fabriek over voor een bedrag van fl 21.000 [25]. Wanneer de firma H.F.C. Enneking precies is gestart is niet terug te halen aan de hand van een notariële akte of een dossier in het Handelsregister. Daarvan is een en ander verloren gegaan. De bronnen lopen uiteen van 1870 tot en met 1875; in 1879 wordt het bedrijf genoemd in de Tilburgse adressengids [1].

In de jaren 80 van de 19e eeuw rommelt het in de Europese textielindustrie. Er is in de verschillende Europese landen sprake van be- en afschermen van de eigen markt en daartegen komt de Nederlandse regering, aangemoedigd door de textielfabrikanten waaronder Enneking, in het geweer [29],[30],[31]. Niettemin gaan de zaken voorspoedig en in 1887 heeft Enneking 62 personeelsleden in dienst. De eerste officiële akte die is terug te vinden over het bestaan van Enneking is die van 26-7-1895. Dan wordt officieel de vennootschap H.F.C. Enneking opgericht door Hermann Enneking en zijn zoons Heinrich Adolf, ook wel Adolf genoemd, en Herman Andreas. Vader Hermann brengt uiteraard zijn roerende en onroerende goederen in [26],[32].

In het begin van de 20e eeuw wordt vooral de weverij uitgebreid en wordt de stoom vervangen door elektromotoren [8].

In 1913 vinden we in het Handelsregister de omzetting in een commanditaire vennootschap terug. Bij die gelegenheid wordt door 3 dochters van Hermann samen een bedrag van fl 30.000 ingelegd, een echte familieaangelegenheid dus [9].

Een volgende stap is te melden in 1923: dan wordt de commanditaire vennootschap omgezet in een vennootschap onder firma. Hermann Friedrich Clemens treedt terug en een jaar later treedt de 2e generatie Enneking aan in de vorm van twee zonen:
Heinrich Adolf (1858-1937) en Hermann Andreas (1862-1924); in de akte is de voornaam 'Marie' toegevoegd.

In 1926 worden naast Heinrich Adolf twee van diens zonen, dus de 3e generatie, benoemd:
Henri Julianus Maria (1895-1981) en Franciscus Joseph Maria (1896-1975) [11],[13],[28].

In 1967 komt de 4e generatie aan bod:Henri Adolf Maria Quirinus (1928-1979), zoon van Henri Julianus Maria en
Franciscus Henricus Quirinus Maria (1934-1998), zoon van Franciscus Joseph Maria

In 1934 telt het personeelsbestand ruim 300 medewerkers. Na de oorlog werden de gebouwen vernieuwd en werd er een ververij bijgebouwd.

Briefpapier in 1943

1948 was het jaar van een verdere juridische en organisatorische 'move': de VOF HFC Enneking wordt opgeheven en opgenomen in de nieuwe 'NV Textielfabrieken HFC Enneking I' onder leiding van de broers Henri en Franciscus. Vader Herman was in 1933 overleden. Het maatschappelijk kapitaal van het bedrijf is inmiddels gegroeid tot fl 1.500.000, in 1952 tot fl 3.000.000. Dat bedrag schommelt in de jaren daarna door winstuitkeringen, maar in 1961 is het groot fl 7.500.000 [16],[17],[18].

1957 is het jaar van de oprichting van de Beleggingsmaatschappij Enneking N.V. Doel van deze maatschappij is verkrijging, bezit, beheer en vervreemding van effecten. Als directeur wordt beschouwd Textielfabrieken H.F.C. Enneking N.V. Die wordt vertegenwoordigd door Henri en Franciscus. Deze Franciscus richt samen met de Textielfabrieken HFCE de beleggingsmaatschappij op. Het geplaatste en gestorte kapitaal bedraagt fl 4.500.000. De aandelen zijn voor 99,9% in handen van de Textielfabriek H.F.C. Enneking, 1 aandeel is in bezit van F.J.M. Enneking [20].

In 1964 volgt een volgende mijlpaal in de geschiedenis van het bedrijf: in december worden de Textielfabrieken H.F.C. Enneking II N.V. opgericht. In de praktijk specialiseerde men zich daar in de fabricage van meubelstoffen en tapijten. Het maatschappelijk kapitaal bedraag 'slechts' fl 50.000 [22].

1966 geeft het beeld te zien van een afnemend maatschappelijk kapitaal, tot fl 1.104.000 en het jaar daarop wordt de directie uitgebreid met Henri AMQ en Franciscus HQM Enneking. Toch moeten de vooruitzichten iets minder goed zijn geweest, want in 1970 richt men samen met concurrenten A & N Mutsaerts' Wollenstoffenfabrieken en Blijdenstein-Willink in Enschede in Parijs onder de naam Blemtex A.A.R.L. een gezamenlijk verkoopkantoor op. Stilte voor de storm? [15],[27].

In december 1970 wordt de naam Textielfabrieken H.F.C. Enneking II N.V. gewijzigd in Textielfabrieken H.F.C. Enneking N.V. Ook wordt het maatschappelijk kapitaal gewijzigd in fl 250.000. En de vierde generatie Enneking wordt als directeur benoemd naast hun vaders: Henri Adolf Maria en Franciscus Henricus [23]. Maar nog opmerkelijker: precies vijf dagen later, in januari 1971, wordt de naam Textielfabrieken H.F.C. Enneking N.V. gewijzigd in Sterrenberg Tilburg Beleggingen met een geplaatst kapitaal van fl 1.104.000 [19].

Dit alles vormt de opmaat voor diverse wijzigingen in de geplaatste kapitalen, uitgifte en verzilvering van aandelen, omzettingen van naamloze in besloten vennootschappen en door elkaar lopen van Enneking I in II en omgekeerd. Naar de reden van dit schimmenspel kan men alleen maar gissen. Deze schijnbaar onlogische en ondoorzichtige acties zullen later bij het sluiten van de poorten vanwege het faillissement tot veel ongenoegen en onvrede leiden bij arbeiders en gemeentelijke overheid. In rapporten werd vaak de stelling gebezigd dat er grote hoeveelheden geld zijn weggesluisd. Aan de hand van financiële berekeningen en aannames in publicaties van onder meer het Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking, Vakbonden en de Juridische E.H.B.O. werd een beeld geschetst van een inhalige bedrijfsleiding. Daarbij werd (gemakshalve?) voorbij gegaan aan de internationale malaise in de textielindustrie en de harde concurrentie van de lage lonenlanden. Tot op de dag van vandaag is er geen eensluidende verklaring voor de faillissementen, de onbevredigende sociale regelingen voor het personeel en de algehele teloorgang van de Tilburgse textielindustrie [33].

Briefpapier in 1972

Nog even terug naar de fabriek: in mei 1974 werd voor 274 werknemers van de textielfabriek ontslag aangevraagd. Dat ging niet ongemerkt. Tilburg stond op zijn kop, in de Tweede Kamer werden vragen gesteld, het pastoraal beraad Tilburg-Goirle stelde een eigen onderzoek in en tenslotte verklaarde minister Lubbers dat er geen overheidssteun zou komen voor de fabriek. In september sloten de poorten definitief [27]. In 1975 kocht de gemeente Tilburg met rijkssubsidie de gebouwen en de grond voor fl 2.750.000 [24]. Textielfabrieken H.F.C. Enneking B.V. veranderde in 1976 met terugwerkende kracht tot januari 1975 haar bedrijfsdoel in 'het beheren van onroerend goedbeheer en andere vermogensbestanddelen'. De beleggingsmaatschappijen waren elders tot januari 1987 actief [14],[21].

De woning van Enneking aan de Goirkestraat 87, naar een ontwerp van de bekende Tilburgse architect Jos Donders (1915)

Gezinskaarten

Opmerkingen

Van Gorp vermeldt 1870 als startjaar [27] , de meeste bronnen, ook Van Gorp en Ronald Peeters samen [28], gaan uit van 1875. Er is geen notariële akte beschikbaar, omdat het als een eenmanszaak van start ging.

Hermann Friederich Clemens was de oprichter van het bedrijf. Zijn naam is vernederlandst tot Herman Fredrik Clemens.
Bij het overlijden in 1860 van zijn eerste vrouw (Nederlandse) was Hermann Friedrich Clemens Enneking winkelier van lakens en manufacturen in Breda. Hij was geboren in Damme (Duitsland), dat in sommige officiële bronnen in België werd gesitueerd. Ook de namen van de kinderen waren aanvankelijk veelal Duits, maar dat veranderde langzamerhand in Nederlandse versies.

Enneking blonk vooral uit in de fabricage van en handel in wollen en andere stoffen. Met name buckskins, kamgaren stoffen, damesstoffen, japonstoffen, jongensgoed, tweeds en pettenstoffen, heren ulster- en kinderkledingstoffen. Maar ook meubelstoffen en tapijten. Vooral de schommelingen in de afname voor damesmode hadden negatieve invloed op het bedrijf.

Enneking was volgens publicaties uit die tijd eigenaar van "Loontwernerij en -spoeleri j A.A.W. van de Put”. Het aandelenkapitaal werd geschat op fl 90.000 wat volgens de schrijvers een schijntje was van de werkelijke waarde. In hoeverre dit op waarheid berustte kon helaas in het kader van dit project niet worden nagegaan [33],[34].

1-1-1975 wordt als opheffingsdatum gezien. Het bedrijfsdoel werd aangepast in onroerend goedbeheer.

Bronnen

Adresboek van Tilburg 1879
Adresboek van Tilburg 1881
Adresboek van Tilburg 1889
Adresboek van Tilburg 1902
Telefoonboek 1926
BS Breda 1860/83
Adreslijst van ingezetenen te Breda 1872
Handelsregister KvK Tilburg dossier 732 nr 739 akte A
Handelsregister KvK Tilburg dossier 732 nr 86 akte B
Handelsregister KvK Tilburg dossier 1639 nr 93
Handelsregister KvK Tilburg dossier 1639 nr 231 akte B
Handelsregister KvK Tilburg dossier 2818 nr 76
Handelsregister KvK Tilburg dossier 2818 nr 76 akte A
Handelsregister KvK Tilburg dossier 2818 nr 450 akte AK
Handelsregister KvK Tilburg dossier 2818 nr 1511 akte N
Handelsregister KvK Tilburg dossier 2818 nr 1267 akte E
Handelsregister KvK Tilburg dossier 2818 nr 1386 akte G
Handelsregister KvK Tilburg dossier 2818 nr 1912 akte J
Handelsregister KvK Tilburg dossier 2818 nr 2585 akte S
Handelsregister KvK Tilburg dossier 11302 nr 1904 akte A
Handelsregister KvK Tilburg dossier 11302 nr 1531 akte Q
Handelsregister KvK Tilburg dossier 13749 nr 215 akte A
Handelsregister KvK Tilburg dossier 13749 nr 20 akte C
Handelsregister KvK Tilburg dossier 13749 nr 4142 akte I
Regionaal Archief Tilburg Toeging 115 Notaris Daamen nr 294 dd 2-12-1876
Regionaal Archief Tilburg Toegang 115 Notaris van de Mortel nr 195 dd 26-7-1895
P.J.M. van Gorp. Tilburg, eens de wolstad van Nederland. Eindhoven : Bura Boeken, 1987.
Gorp, P.J.M. van en Ronald Peeters. Textielfabrieken op briefhoofden 1866-1956. Tilburg : Nederlands Textielmuseum, 1981.
De Tijd 18-3-1882
De Maasbode 19-3-1882
Tilburgsche Courant 22-7-1893
Regionaal Archief Tilburg Toegang 4 Gemeente Verslagen Lijst der stoomwerktuigen te Tilburg op 31 december 1887
Werkeloosheid 1972, 1973, 1974, 19..? (1975)
Pamflet 2 "Enneking wordt gesloten en hoe!!!"

Navigatie

Hulpmiddelen