Engelen - Brouwers, Johanna Maria van

Jans van Engelen-Brouwers
Volledige namen	Johanna Maria van Engelen-Brouwers
Geboortedatum	08-05-1900
Geboorteplaats	Gilze
Adres	Verhoven
Woonplaats	Gilze
Burgerlijke staat	gehuwd
Naam echtgeno(o)t(e)	Adrianus van Engelen
Overlijdensdatum	07-08-1944
Plaats van overlijden	Gilze
Bijzonderheden	omgekomen bij bombardement

Deze pagina is in bewerking.

Kun je het levensverhaal van dit oorlogsslachtoffer aanvullen? Of heb je een foto gevonden die we kunnen digitaliseren? Op de hoofdpagina van portaal Gilze en Rijen zie je hoe te reageren. Wij nemen graag contact met je op!

Johanna, ‘Jans’, Maria Brouwers, geboren Gilze 8-5-1900 – gestorven Gilze 7-8-1944. Dochter van Adrianus Josephus Brouwers, landbouwer, (1857– 1941) en Anna Hendrika Hoevenaars (1860 – 1926). Op 10 november 1927 getrouwd met Adrianus van Engelen, landbouwer (1892-1992). Zij kregen acht kinderen.

Achtergrond

Jans Brouwers werd op 8 mei 1900 in Gilze geboren. Zij was de vierde dochter van Adrianus Josephus Brouwers (1857 - 1941) en Anna Hendrika Hoevenaars (1860 - 1926). Een eerder geboren dochtertje Johanna, geboren in 1897, stierf al na enkele maanden. Adrianus en Anna hadden ook al drie zonen en na Jans zou nog een dochtertje geboren worden. Vader was landbouwer en het gezin woonde op Verhoven (A 34). Moeder Anna stierf in 1926. De oudsten waren het huis al uit en toen in 1927 zowel Jans als haar zus Maria trouwden, bleef vader achter met zijn jongste dochter Adriana.

Op 10 november 1927 trouwde Jans met haar 35 jarige buurtgenoot Adrianus van Engelen. Adrianus was landbouwer, geboren in Bavel, zoon van Jacobus van Engelen, landbouwer, en Maria van den Wijngaard. In 1928 kregen zij hun eerste dochter, daarna werden nog vijf zonen geboren, van wie er één slechts twee dagen oud werd, en drie dochters, de jongste in 1938. Het gezin woonde op Verhoven, naast het gezin van de oudste broer van Jans, Hein Brouwers en in de buurt van diverse andere familieleden.

In de vuurlinie

De Verhoven, waar het gezin Van Engelen woonde, grensde aan het vliegveld. In 1944 probeerden de geallieerden het vliegveld meermaals onklaar te maken met enorme bombardementen. Het hele dorp maar zeker ook de huizen en boerderijen in deze buurtschappen lagen in de gevarenzone. Veel inwoners van Gilze waren al in het begin van 1944 gevlucht naar buurgemeenten, voor de landbouwers was dat vaak geen optie. De achtergebleven bewoners vluchtten naar de kelder of naar een van de geïmproviseerde schuilkelders van balen stro die waren aangelegd.

Begin juni moesten, in opdracht van de bezetter, langs alle wegen schuilgaten worden gegraven. De burgemeester herhaalde dit bevel nog eens op 3 juli: “..langs de wegen en “voor, tussen of achter de huizen op 15 tot 20 meter van de woningen”. De burgemeester voegde hier nog aan toe: “… De schuilgaten, die, naar de praktijk heeft uitgewezen bij luchtaanvallen veelal betere bescherming bieden dan de kelders der woonhuizen ….” (illustrious p.94)

7 augustus 1944

Twee maanden na die zwarte dag waarop 21 Gilse doden te betreuren vielen, waaronder de oudste en jongste zus van Jans, Mina en Naan, kreeg de familie Brouwers een volgende zware klap te verduren. Die zomerdag 7 augustus 1944 had het luchtalarm al anderhalf uur geklonken om te waarschuwen voor de vele bommenwerpers toen een klein uur later weer een nieuwe formatie naderde. Enkele bommen sloegen in: precies tussen de huizen op Verhoven. Jans, evenals haar broer Hein en zijn zoon Harrie, waren te laat bij de schuilplekken en alledrie overleefden zij dit bombardement niet. Adrianus werd bij het bombardement zwaar gewond. Hij bleef na de dood van zijn vrouw achter met zijn zeven jonge kinderen. Zij werden opgevangen en verzorgd door het gezin van de zus van Adrianus, Anna Hendrickx-van Engelen, die woonden Raakeind A32 (nu Bavelseweg 45). ( Bedankt….p189)

Herinnering van een buurmeisje

Mevrouw Nel Goos-Brouwers woonde als kind naast de getroffen familie Brouwers. Zij werd geïnterviewd voor de documentaire Overleven in de schaduw van het vliegveld.

Dagelijks loeiden de sirenes, dagelijks vielen er bommen op het vliegveld of ernaast. De buurt kreeg heel wat te verduren en tot tweemaal toe besloot het gezin Brouwers voor een poosje te evacueren. Mevrouw Goos: “De sirenes gingen en we vlogen allemaal naar de schuilkelder. Sommige bommen vielen heel kort bij, we hoorden ze fluiten. Het opstuivende zand vloog de schuilkelder in. Toen het signaal veilig klonk, waren we er allemaal nog, maar heel de zaak was weer kapot en we waren onnoemelijk geschrokken. Ineens kwam een buurvrouw huilend bij ons achterom; de wasstekken nog in haar schort. ‘De bommen zijn bij ons gevallen’, zei ze, ‘en onze zoon Harrie (16 jaar) heeft de schuilkelder niet kunnen halen. Hij ligt voorover op het erf, hij is dood. En mijne man is bij het horen van het alarm wel van de akker naar huis gekomen, maar wilde het paard nog op stal zetten. Nu zie ik hem nergens meer’. Mijn vader zei: ‘Jij blijft hier en ik ga jouw man zoeken’. Op weg daarnaar toe, halverwege het zandpaadje lag al een man dood. Een koopman uit St.Willibrord, die bij ons bijna wekelijks met de fiets langskwam. Bij de boerderij direct naast ons zag mijn vader voor de ingang van de schuilkelder de buurvrouw dood liggen, haar buik op een geldkistje. Aan de andere kant lag haar man, doorzeefd met scherven. Hij is zijn hele leven zwaar gehandicapt gebleven. Hun kinderen hadden de schuilkelder wél gehaald. Een boerderij verder vond mijn vader de bewuste buurman in de paardenstal. Gehurkt achter zijn paard, het bovenste deel van zijn schedel was eraf. Dat laatste heeft hij bij terugkomst niet tegen de buurvrouw verteld.”

Gebeurtenis

Het verhaal over het bombardement op Verhoven op 7 augustus 1944 vind je achter deze link. Bombardement Gilze, Verhoven - 7 augustus 1944

Bronnen en literatuur

• Regionaal Archief Tilburg, Archief NL-TbRAT-2838 Burgerlijke Stand van de gemeente Gilze en Rijen, 1811-1960

• Regionaal Archief Tilburg, Archief NL-TbRAT-2860 Bevolkingsregisters van de gemeente Gilze en Rijen, 1825-1939

• Vijf jaar luchtfront. Het vliegveld Gilze-Rijen als oorlogsveld, Gilze en Rijen, Luchtvaartclub Illustrious, maart 1947

• J.P.van den Hout e.a.Vijf jaar luchtfront. Het vliegveld Gilze-Rijen in de Tweede Wereldoorlog, Gilze en Rijen, Heemkring Molenheide, oktober 1988. deel 5

• A. Verster e.a. In de Greep van het meedogenloze. Gilze en Rijen in oorlogsdagboeken, Gilze en Rijen, Heemkring Molenheide, 2011.

• Bedankt voor de vrijheid die jullie bevochten, Gilze en Rijen, Heemkring Molenheide, 2019.

• Familie Brouwers (informatie en foto's)