Dikmans, Michiel Hendrik

Sjel Dikmans
Bron: Oorlogsgravenstichting
Volledige namen	Michiel Hendrik Dikmans
Geboortedatum	01-01-1916
Geboorteplaats	Tilburg
Adres	Marinekazerne aan de Buitenhaven
Woonplaats	Den Helder
Burgerlijke staat	Ongehuwd
Beroep	Korporaal-vliegtuigmaker
Overlijdensdatum	18-08-1945
Plaats van overlijden	Makassar, Celebes (ID)
Bijzonderheden	Overleden door ziekte in een krijgsgevangenkamp.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden

Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.

Dikmans, Michiel Hendrik (geb. Tilburg 01-01-1916, gest. Makassar (ID) 18-08-1945), korporaal-vliegtuigmaker. Zoon van Antonius Lambertus Elisabeth Dikmans (1891-1958) en Cornelia Elisabeth Cras (1894). Michiel Hendrik Dikmans overlijdt op 18-08-1945 in een krijgsgevangenkamp bij Makassar op Celebes, Indonesië. Hij was ongehuwd.

Achtergrond

Michiel Hendrik (Sjel) Dikmans wordt in Tilburg geboren op 1 januari 1916 als zoon van Antonius Dikmans, machinist, en Cornelia Cras. Sjel is het tweede kind van de zes. De eerste vijf kinderen worden geboren in Tilburg, het zesde in Ginneken en Bavel. Het gezin Dikmans-Cras woont in Tilburg op verschillende adressen.

Luchtfoto van Vliegkamp Morokrembangang op Java

Bron: Collectie Tropenmuseum

Bij de Marine

Sjel Dikmans verlaat in juni 1934 het ouderlijk huis aan de Abel Tasmanstraat 23. Hij gaat naar de marinekazerne aan de Buitenhaven in Den Helder en van daaruit vertrekt hij in 1938 naar het voormalige Nederlands-Indië. In een naoorlogs brief staat de volgende beschrijving van het leven van Sjel tot aan de Tweede Wereldoorlog: Hij is geboren in Tilburg in de Hoogvensestraat. Hij groeide op en bracht zijn jeugd door rondom het Piusplein. Bij de fraters op de Bosscheweg zat hij op school, waarna hij naar de ambachtsschool ging. Later volgde hij een opleiding tot machinebankwerker. Zijn eerste baantje had hij bij een klein bedrijfje in zijn eigen vertrouwde omgeving. Na een kleine twee jaar ging hij bij de marine waar zijn loopbaan vaste vorm begon aan te nemen. In 1935 werd hij gestationeerd op het vliegveld "De Kooij" in Den Helder van waaruit hij werd uitgezonden naar vliegveld Morokrembangang in Soerabaja. Daar werd hij bevorderd tot korporaal vliegtuigmaker, op Catalina’s. In 1941 zou hij weer terugkeren naar Nederland maar toen (januari 1942, red.) brak de oorlog uit in Nederlands Indië. Hij werd Japans krijgsgevangene. Catalina’s zijn watervliegtuigen (vliegboten) die onder meer in gebruik zijn geweest bij de Marine Luchtvaartdienst (MLD), een onderdeel van de Koninklijke Marine. Vliegkamp Morokrembangang, een vliegveld voor watervliegtuigen van de MLD, lag bij Soerabaja op Java en heeft in 1942 na de bezetting door Japan een aantal maanden gediend als krijgsgevangenkamp.

Overzichtskaart van Nederlands-Indië, 1916-1925

Bron: Wikimedia.org

Japanse bezetting en krijgsgevangenen

Eind 1941 valt Japan de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor op Hawaï aan. Daarmee begint de oorlog in de Stille Zuidzee. In januari 1942 valt Japan Nederlands-Indië binnen. Op 8 maart 1942 capituleert Nederland, wat de volgende dag bekend wordt gemaakt. Nederlands-Indië komt onder Japans bewind te staan en de militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en de Koninklijke Marine worden krijgsgevangen gemaakt. Van de gevangengenomen Indonesische KNIL-militairen wordt een groot deel vrijgelaten. De 38.386 overige krijgsgevangenen zijn vrijwel allen van Nederlandse en Nederlands-Indische afkomst; 7552 van hen komen door hun gevangenschap om. Van de Koninklijke Marine zijn 3847 Nederlanders, vooral mariniers en walpersoneel, als krijgsgevangenen afgevoerd; 648 van hen komen te overlijden.

Krijgsgevangenkampen in Nederlands-Indië

Verspreid over Nederlands-Indië richt de Japanse bezetter krijgsgevangenkampen in. Dat gebeurt op uiteenlopende locaties waaronder ziekenhuizen, koeliekampen, loodsen, scholen, gevangenissen en een tentoonstellingscomplex. Op Java worden de krijgsgevangenen aanvankelijk opgesloten op plaatsen nabij de locaties waar zij zich hebben overgegeven. Vervolgens worden zij bijeengebracht in kampen bij onder meer Batavia, Bandoeng, Tjimahi, Soerabaja en Malang. Op Sumatra zitten de krijgsgevangenen in plaatsen als Belawan, Medan, Palembang en Pakanbaroe. Op de Molukken worden zij opgesloten op de eilanden Ambon, Ceram en Haroekoe. Op het eiland Flores zitten zij bij de plaats Maoemere, in Noord-Celebes in Menado en in Zuid-Celebes in Makassar. Op Borneo verblijven krijgsgevangenen op locaties als Balikpapan, Samarinda en Tarakan.

Dwangarbeid

Vanaf het najaar van 1942 gebruiken de Japanners de krijgsgevangenen als arbeidskrachten. Ze moeten vliegvelden, wegen en spoorwegen aanleggen of werken in mijnen en op scheepswerven. Voor dit doel worden de krijgsgevangenen getransporteerd naar kampen die over Oost-Azië zijn verspreid in Nederlands-Indië en daarbuiten, zoals in Japan, Singapore, Thailand en Birma. De werkdagen van de krijgsgevangenen zijn lang en hun leefomstandigheden zijn slecht. De voeding is gering en van slechte kwaliteit. Gevangenen lijden aan tropische ziektes, worden mishandeld en terechtgesteld. Berucht is het werk aan twee spoorwegen. Bij de Birma-Siamspoorweg tussen Birma en Thailand komen ongeveer 3000 Nederlandse krijgsgevangenen om. Het werk aan de Pakanbaroespoorweg tussen Pakanbaroe en Moeara op Sumatra leidt tot 700 Nederlandse doden.

Plattegrond van Krijgsgevangenkamp Mariso

Bron: Delpher, Het Geheugen

Japanse interneringskaart van M.H. Dikmans

Bron: Nationaal Archief 2.10.50.03

Makassar

Ook Dikmans wordt door de Japanners gevangen genomen. In maart 1942 wordt hij als krijgsgevangene vanuit een kamp op Java overgebracht naar Makassar in Zuid-Celebes. Daar komt hij uiteindelijk terecht in het Mariso-kamp dat in het zuiden van Makassar ligt. Dit krijgsgevangenkamp is in 1944 door gevangenen uit het infanteriekampement in Makassar opgebouwd bij de kampongs Mariso en Djongaja. Het kamp ligt in een moerassige omgeving en bestaat uit twintig barakken van hout en bamboe. Kampcommandant is Yoshida Tomao die een hard regime voert. De kampleider voor de Nederlanders (er zitten ook Britse krijgsgevangenen) is Henri Emile Dieudonné (1901-1973), kapitein van de infanterie van het KNIL. De gevangenen zijn ondervoed en hebben slecht drinkwater. Op het moerassig terrein lijdt een groot aantal van hen aan ziektes zoals malaria. Minstens 330 krijgsgevangenen sterven in dit kamp.

Graf van M.H. Dikmans op Nederlandse Ereveld Kembang Kuning

Bron: Oorlogsgravenstichting

Dood in Kamp Mariso

Sjel Dikmans overleeft het Mariso-kamp niet. Volgens zijn interneringskaart is hij op 18 mei 1945 ziek geworden en op 18 augustus 1945 gestorven aan dysenterie en pellagra. Hij wordt begraven in Makassar. Later wordt hij herbegraven op het Nederlands Ereveld Kembang Kuning in Soerabaja, vak A nr. 56.

Gebeurtenis

Tilburgers omgekomen onder Japanse overheersing

Bronnen

Dit is een selectie van de gebruikte bronnen. In de noten staan alle gebruikte bronnen.

• Regionaal Archief Tilburg 565 Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, map 227.
• Indische Kamparchieven.
• Japanse Burgerkampen.
• Bersiapkampen.
• Netwerk Oorlogsbronnen.
• Delpher.

Literatuur

• Gerrit Kobes en Ad de Beer, 'Het leven gebroken in het Verre Oosten. De geschiedenissen van de Tilburgers die om het leven kwamen in de strijd tegen Japan, als gevolg van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1941-1945), de Indonesische kwestie (1945-1949) en het conflict in Korea (1950-1953)', in: Tilburgse sprokkelingen. Bijdragen tot de Tilburgse geschiedenis Tilburg 2003 (THR 11)
• Herman Burgers, De garoeda en de ooievaar: Indonesië van kolonie tot nationale staat, Hoofdstuk V, Indonesië onder Japanse Bezetting, Brill 2010
• J.E. Ellemers en R.E.Vaillant, Indische Nederlanders en gerepatrieerden, Muiderberg Coutinho 1985;

• Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, Deel 11b Hoofdstuk 8. Martinus Nijhoff, Den Haag 1969
• Militaire Spectator jrg. 1995 nr. 8 en jrg. 1998 nr. 3
• Renske Krimp, De doden tellen. Slachtofferaantallen van de Tweede Wereldoorlog en sindsdien, Nationaal Comité 4 en 5 Mei, Amsterdam 2016, p.16.

Externe links

• Michael (sic) Hendrik Dikmans op Oorlogsbronnen.nl
• Oorlogsgravenstichting, persoonsdossier van Michael (sic) Hendrik Dikmans.