Brekelmans, Adrianus Antonius Franciscus Maria

Adriaan Brekelmans
Volledige namen	Adrianus Antonius Franciscus Maria Brekelmans
Geboortedatum	03-09-1915
Geboorteplaats	Hilvarenbeek
Burgerlijke staat	Ongehuwd
Beroep	Student
Overlijdensdatum	19-12-1944
Plaats van overlijden	Einbeck (DE)

Brekelmans, Adrianus Franciscus Antonius Maria (geb. Hilvarenbeek 03-09-1915 – gest. Einbeck (DE) 04-12-1944), student aan de RK Handelsschool te Tilburg. Zoon van Johannes Antonius Brekelmans (1888 –1968), hoofdonderwijzer van de O.L. school, en Johanna Cornelia Stevens (1891-1960). Adriaan werd gedwongen tewerkgesteld in Dassel, Duitsland. Hij stierf op 4-12-1944 in Einbeck aan difterie.

Achtergrond en jeugd

Adriaan werd op 3 september 1915 in Hilvarenbeek geboren als oudste kind uit het huwelijk van hoofdonderwijzer Johannes Brekelmans en zijn vrouw Johanna Stevens. Na hem kwamen er nog negen kinderen, vijf jongens en vier meisjes. Verschillende van zijn broers en zussen werden priester of gingen het klooster in. Adriaan zelf wilde ook missionaris worden. Op 30 augustus 1927 vertrekt hij naar het missiehuis De Rooi Harten aan de Bredaseweg 204 te Tilburg. Daar verblijft hij een aantal jaren intern. Op 24 augustus 1933 vertrekt hij naar het Gelderse Ubbergen, naar het missiehuis der paters missionarissen der H. Harten te Berg-en-Dal.

Tilburg, Ommen, Dassel, Einbeck

In 1941 begint de 26-jarige Brekelmans zijn studie aan de RK Handelshoogeschool. In het 12e Jaarboekje van het Tilburgs Studentencorps Sint Olof 1941-1942 staat hij vermeld als lid. Zijn adres is dan Hilvarenbeek C30, hij woont weer bij zijn ouders thuis. In het mededelingenblad van het Tilburgs Studenten Corps van januari ’43 staat zijn naam vermeld onder de geslaagden voor het propedeutisch examen.

In 1943 moesten alle studenten een loyaliteitsverklaring ondertekenen. In deze verklaring moesten zij beloven dat ze zich zouden ‘onthouden van iedere tegen het Duitse Rijk [...] gerichte handeling’. Wie niet tekende, mocht geen college meer lopen. Mannelijke studenten die niet tekenden, moesten zich in Ommen bij de arbeidsinzet melden. Deden zij dat niet, dan volgden er represaillemaatregelen jegens hun familieleden. Brekelmans weigerde de loyaliteitsverklaring te tekenen, meldde zich in Tilburg bij de Willem II-kazerne en werd op transport gezet naar Ommen. Hij behoorde tot de zogenaamde “Ommengangers”. Studenten die geweigerd hadden de loyaliteitsverklaring te ondertekenen werden tijdelijk ondergebracht in Kamp Erika te Ommen, een doorgangskamp. Zij verbleven daar acht dagen, voordat zij naar verschillende bedrijven in Duitsland gestuurd werden, waar zij gedwongen tewerk gesteld werden. Brekelmans kwam terecht in Dassel. Het gedwongen werk viel hem soms moeilijk: het uitzicht van tien uur werken, de doelloosheid van het werk en de onzekerheid. Tijdens de dwangarbeid in Dassel studeerde Brekelmans door; hij bereidde zijn kandidaatsexamen voor en nam schriftelijke les in Spaans, hij bespeelde het orgel in de kerk te Dassel en stelde een kerkkoor samen uit zijn groep van lotgenoten.

Eind november 1944 openbaarde zich een ernstige mate van difterie en Brekelmans kwam in het ziekenhuis terecht. Acht dagen later, op 4 december 1944, overleed hij in het stedelijk ziekenhuis te Einbeck, 29 jaar oud. Op dinsdag 6 maart 1945 werd in zijn woonplaats Biest-Houtakker in de parochiekerk een plechtige uitvaartdienst gehouden. Adriaan Brekelmans ligt begraven op Ereveld Loenen. Zijn naam staat op het monument voor de gevallenen van de hogeschoolgemeenschap te Tilburg.

'Een weinig opvallende figuur'

Het ‘In memoriam’ in het blad Viking. Tilburgs Studenten Weekblad geeft wat meer informatie over de persoonlijkheid van Adriaan: “Adriaan Brekelmans was voor vele corpsleden misschien een weinig opvallende figuur, gevolg van persoonlijke bescheidenheid en vooral van strenge wil zich geheel aan de studie te wijden. ’t Geen te begrijpen is wanneer iemand zoals hij op 26-jarige leeftijd nog de eerste schreden zet op de steile weg naar de academische graden: gevolg ook van ’t feit dat hij niet in Tilburg “op kast” woonde, maar regelmatig naar huis fietste en dus ook in zijn familiekring verplichtingen had, waaraan een student zich gemakkelijker zal onttrekken dan dat hij deze nauwgezet nakomt. Toch was hij een student, St. Olof ten volle waardig, want in moeilijke levensomstandigheden, waaraan de echte persoonlijkheid zich kenbaar maakt, heeft hij getoond geheel te beantwoorden aan het ideaal, dat onze praeses in zijn diesrede van een katholiek student eiste”, aldus de schrijver van het ‘In Memoriam’.

Bronnen

• CBG, Rode Kruis kaarten
• Regionaal Archief Tilburg,
  • Archief 908, Geboorteregister Hilvarenbeek 1915, aktenummer 61
  • Archief 909, Bevolkingsregister Hilvarenbeek 1910-1920, inv. nr. 3169, blad 21.
  • Archief 909, Bevolkingsregister Hilvarenbeek 1920-1930, inv. nr. 3174, blad 24.
  • Archief 918, Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939, inventarisnummer 0070, kloosters, gestichten en kazernes, blad 57.
  • Archief 410, Collectie bidprentjes 1763-2014.
• Viking. Tilburgs Studenten Weekblad, 11e jaargang, no. 4 1 maart 1945, p. 23
• Viking. Tilburgs Studenten Weekblad, 11e jaargang, no. 5 15 maart 1945, p. 27
• In Memoriam Fratrum, gedenkboek van het Tilburgsch Studenten Corps Sint Olof
• 12e Jaarboekje Tilburgs Studentencorps St. Olof 1941-1942
• Persoonsdossier oorlogsgravenstichting
• Monument voor de vrijheid

Literatuur

• Hans Bornewasser, Katholieke Hogeschool Tilburg Deel 1, 1927-1954, Economie - Ethiek - Maatschappij, Baarn 1978, isbn 9026304544, blz 195.
• A.L.M. Arnolds, H.A. Jansen, A.Th. Mertens, Chistine M.A. Peeters, Gedenkboek 1940-1945 van de katholieke academische gemeenschap. Samengesteld en uitgegeven in opdracht van de Unie van Katholieke Studenten-vereenigingen in Nederland, Leiden, 1947, blz 117.
• Guusta Veldman, Knackers achter prikkeldraad/kamp Erika bij Ommen, 1941-1945 (1993)
• M.Ch.A.M.G. van Hövell tot Westerflier, Kroniek van het Tilburgs Studenten Corps “St. Olof” 1927-1953
• Joke Bosch, Heden geen college. Studentenverzet 40-45 Amsterdam, 1990)
• M.J.H.Cobbenhagen, Verslag van de lotgevallen der Katholieke Economische Hoogeschool gedurende het studiejaar 1945/1946, uitgebracht bij de overdracht van het rectoraat op 16 september 1946 door den rector magnificus M.J.H. Cobbenhagen (1946)

Documentaire

Adriaan Brekelmans moest kiezen tussen de collegebanken of werken in Duitsland. Hij koos voor het laatste. Resultaat van dit onderzoek is de documentaire Loyaal! Maar waaraan?, een productie van PLUGr.tv in samenwerking met Tilburg Cobbenhagen Center.