Boshoevennederzetting

Udenhout beschermd dorpsgezicht? Een zeer belangrijke reden daarvoor is de boshoevenstructuur die nergens anders in Brabant zo mooi herkenbaar is gebleven, zoals die is ontstaan bij de eerste economische uitnutting vanaf 1232. Even een situatieschets. Je moet naar Udenhout kijken vanaf Oisterwijk. Er liep een weg van Oisterwijk naar Heusden, die tot op de dag van vandaag deels de Heusdensebaan heet. En er was een weg van Oisterwijk naar Waalwijk, die tot op de dag van vandaag Waalwijkseweg heet. Aan de kant van Oisterwijk lag een grote gemeynt, die we kennen als de Kreitenhei. En verderop de Loonse- en Drunense duinen. Het gebied tussen de twee wegen van Oisterwijk naar Heusden en Waalwijk en strekkend van de Kreitenhei tot de Loonse- en Drunense duinen, dat is Udenhout, rond 1200 een verlaten moerassig bosgebied, een Eudenhout. Na 1200 kreeg de hertog van Brabant meer grip op onze omgeving, er kwam een bestuurlijke organisatie met het Kwartier van Oisterwijk, en er kwam economische ontwikkeling. Zo kreeg de abdij van Tongerlo de opdracht om dat Eudenhout bij Oisterwijk economisch te gaan benutten. Voor dat doel kwam er weg vanaf de Waalwijkseweg het bos in. Die weg kennen we vandaag als achtereenvolgens de Molenhoefstraat, de Slimstraat, de Groenstraat en het eerste deel van de Biezenmortelsestraat. Vroeger heette die hele weg de Groenstraat. Langs die Groenstraat kwamen er boshoeven, gescheiden door paden die de bossen en moerassen inliepen. De boshoevenstructuur, die is ontstaan onder de verantwoordelijkheid van het Norbertijnenklooster van Tongerlo, is nog volop zichtbaar. Overal vind je wegen en paden loodrecht op de Groenstraat die de bossen, moerassen en akkers ingaan. Zo vind je bijvoorbeeld op ’t Endeke (op het eind van de Groenstraat), de Mortel, de Winkelse Steeg, de Brandse Steeg, de Velden en de Ascot.