Bombardement Lijnsheike, 10 mei 1940

Bombardement Tilburg, Lijnsheike
Afbeelding gewenst
Datum	10-05-1940
Plaats	Tilburg
Straat	Lijnsheike
Doden	2

Achtergrond, 10 mei 1940

Op 10 mei 1940 vallen Duitse strijdkrachten Nederland binnen. Dit gebeurt om 3:55 uur Nederlandse tijd. De inval is onderdeel van het Duitse offensief dat de codenaam Fall Gelb heeft. Het offensief is gericht op België, Nederland, Luxemburg en Noord-Frankrijk. De inval heeft onder andere als doel Nederland te bezetten, daarmee geallieerde Franse en Britse troepen naar Nederland te lokken en uit te schakelen, en luchtoverwicht te krijgen. De Duitse Legergroep B dringt het land binnen via het noorden, midden en zuiden. Het 18e leger en 6e leger, beide onderdeel van Legergroep B, vallen Noord-Brabant en Limburg binnen..

Aanval van Legergroep B op Nederland, 10 mei 1940 (Fall Gelb)

Bron: Stichting De Greb (via https://vrijwilligelandstorm.nl)

De Duitse grondtroepen willen via Noord-Brabant doorstoten naar de Moerdijkbruggen en van daaruit de Vesting Holland (ongeveer de randstad) bezetten. In Den Haag willen ze vervolgens de Koninklijke Familie gevangen nemen, en ook de regering en het militaire opperbevel. Als de Vesting Holland valt, zo is de redenering, dan moet Nederland capituleren. Eskaders van de 7e Flieger Division en 22e Luftlande Infanterie Division vliegen boven Nederland om de opmars van de Duitse grondtroepen te ondersteunen. De eskaders bestaan uit jachtvliegtuigen (Messerschmitt), bommenwerpers (Junkers en Heinkel) en transportvliegtuigen (Junkers) met daarin luchtlandingstroepen. In totaal gaat het om ongeveer 1000 vliegtuigen. Tegen deze achtergrond gebeurt ook in Tilburg het nodige.

Bombardementen op 10 mei

Wat de Tilburgers op deze eerste oorlogsdag in de krant lezen en via de radio horen zijn onheilspellende berichten over de plotselinge inval van de Duitsers. Maar de strijd speelt zich nog af op veilige afstand van de stad. Wel horen de Tilburgers in de vroege ochtend van 10 mei ontploffingen uit de richting van vliegveld Gilze-Rijen, ook bekend als militair vliegveld Molenheide. Op dit vliegveld voeren Duitse vliegtuigen tussen vier en zeven uur ’s morgens bombardementen en beschietingen uit. Doelwitten zijn de landingsbanen, hangars en de opgestelde Nederlandse vliegtuigen (Fokker en Koolhoven).

In Tilburg zijn nog geen meldingen van Duitse vliegtuigen en het luchtalarm van de Luchtbeschermingsdienst gaat nog niet af. De Luchtbeschermingsdienst (L.B.D.) is in 1939 opgericht om met alarmering en andere maatregelen burgers te beschermen tegen luchtaanvallen. Tilburg, zo lijkt het, is geen doelwit en is veilig. Echter, Tilburg blijkt helemaal niet veilig.

• Om 15:20 of 16:30 uur (de bronnen noemen beide tijden) krijgt de Tilburgse commandopost van de L.B.D. meldingen dat in de buurt van het treinstation bommen zijn ingeslagen. De commandopost zit in de kelder van Tuinstraat 86. De L.B.D. laat meteen het luchtalarm afgaan, de eerste van vijf alarmeringen op 10 mei. Later op de dag noteert de L.B.D. dat de bommen door een en hetzelfde vliegtuig zijn afgeworpen bij de manufacturenwinkel van Vincent Stalpers op Noordstraat 24a (één bom), op Van Gend & Loos op Spoorlaan 118 (één bom) en op de Rotterdamsche Bankvereniging N.V op Spoorlaan 110 (twee bommen). De bommen zijn vermoedelijk uitgeworpen om het spoorwegemplacement (een terrein met meerdere sporen en een wissel) bij het treinstation te raken. Bedoeling daarvan zou zijn om de verbindingen tussen Tilburg en de omgeving te ontregelen, indien geallieerde troepen die verbindingen willen gebruiken. De bommen hebben dit doel gemist.
• Rond 16:45 uur wordt een bominslag gemeld aan de Bosscheweg ter hoogte van huisnummer 344.
• Omstreeks 17:20 uur wordt een bominslag gemeld op de Heikant bij Lijnsheike 16.

De afgeworpen bommen zijn brisantbommen. Dit zijn bommen met een explosiewerking van luchtdruk en scherven. Vanaf half zeven ’s avonds geeft de L.B.D. nog een aantal keren luchtalarm omdat overvliegende Duitse vliegtuigen worden gemeld, maar deze laten Tilburg met rust.

Bom op de Heikant

De bominslag op de Heikant die rond 17:20 uur is gemeld, ontploft in de tuin van het pand Lijnsheike 16, vlakbij etablissement ’t Wit Paardje. Het is niet bekend waarom de bom is afgeworpen. Door de ontploffing komen twee mensen om: Petronella Marinus en Adrianus Bertens. Beiden zijn geraakt door een bomscherf. Petronella overlijdt op 10 mei, Adrianus sterft twee dagen later.

De heer H.J. Marinus (1931) is een broer van Petronella Marinus (1926). Hij kan zich die fatale dag in mei nog goed herinneren: Wij woonden op het adres Lijnsheike 20 en naast ons op nr. 18 woonde de familie Bertens. Het betrof een ongehuwde man met drie ongehuwde zusters (volgens het bevolkingsregister is het één zuster, red.). Naast Bertens woonde de familie Damen (nr. 16) en daarnaast de familie van Loon op nr. 14. De bom is op vrijdag 10 mei gevallen in de tuin van de famile Damen op nr. 16 en sloeg een geweldig gat in de grond. Het gaf een geweldige klap. Ik ben direct naar binnen gehold om mijn jonger broertje uit het hobbelpaard te halen en naar buiten te brengen. Je zag bijna nog niets door de enorme zand/stofwolk. Weer in de tuin gekomen hoorde in mijn zuster om hulp roepen. Ik vond haar zwaar gewond onder de perenboom. Ik heb haar hier weggehaald, gesleurd eigenlijk, en naar de voorkant van het huis gebracht. Daar heb ik haar overgegeven aan de heer Cruijssen, lid van de L.B.D. Een venster van het huis werd gebruikt als brancard en een veewagen als ambulance. Zo werd zij naar het ziekenhuis gebracht. Zij is daar kort na aankomst overleden. De heer Cruijssen was schilder van beroep en woonde in de straat. Ik meen mij te herinneren dat op zijn gevel het bordje Blokhoofd was aangebracht. Mijn vader heeft de volgende dag, zaterdag, aangifte gedaan van het overlijden van Petronella op het Gemeentehuis.

De familie Damen wordt op 10 mei nogmaals getroffen: een zoon uit het gezin, de dienstplichtig huzaar Arnoldus Hendrikus, overlijdt die avond in Amsterdam aan de verwondingen die hij eerder op de dag heeft opgelopen tijdens een luchtaanval van de Duitsers op Schiphol.

Betrokkenen

Door het bombardement zijn twee personen overleden. Hun leeftijd op 10 mei 1940 staat tussen haakjes:

• Marinus, Petronella Hubertina (13 jaar).
• Bertens, Adrianus (59 jaar).

Bronnen (selectie)

Dit is een selectie van de gebruikte bronnen. In de noten staan alle gebruikte bronnen.

• Regionaal Archief Tilburg Archief 30, Luchtbeschermingsdienst gemeente Tilburg, 1936-1946, Invnr. 137 en 230.
• Netwerk Oorlogsbronnen

Literatuur (beknopt)

Dit is een beknopte weergave van de gebruikte literatuur. In de noten staat alle gebruikte literatuur.

• Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4, Tilburg 2002.
• Magazine Militaire Spectator.

Externe links

• ’t Wit Paardje, Lijnsheike

Noten

Gebeurtenissen WOII Tilburg