Cookies helpen ons onze services aan te bieden. Door onze services te gebruiken stemt u in met het gebruik van onze cookies.

Besouw, Johannes Petrus Joseph Maria van

Johan van Besouw
Foto: Collectie Regionaal Archief Tilburg
Volledige namen Johannes Petrus Joseph Maria van Besouw
Geboortedatum 15-05-1888
Geboorteplaats Goirle
Adres Bredaseweg 296
Woonplaats Tilburg
Burgerlijke staat Gehuwd
Naam echtgeno(o)t(e) Anna Maria Cornelia Vosters
Beroep Vertegenwoordiger katoenspinnerij
Overlijdensdatum 31-05-1945 (volgens officiële opgave)
Plaats van overlijden Bergen-Belsen (DE)
Bijzonderheden Op 21 juni 1944 in Tilburg gearresteerd op verdenking van hulpverlening aan de verzetsbeweging. Gedeporteerd naar Duitsland, waar hij in Concentratiekamp Bergen-Belsen is overleden.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.


Johannes Petrus Joseph Maria van Besouw (geb. Goirle 15-5-1888, gest. Bergen-Belsen (DE) 31-5-1945), vertegenwoordiger van een katoenspinnerij. Zoon van Josephus Gerardus van Besouw (1854-1918) en Johanna Smulders (1860-1951). Hij trouwde op 28-01-1913 in Alphen en Riel met Anna Maria Cornelia Vosters (1886-1971). Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren, waaronder een doodgeboren kindje. Van Besouw overleed in Bergen-Belsen; als overlijdensdatum wordt 31-05-1945 aangehouden.

Achtergrond

Johannes Petrus Joseph Maria van Besouw wordt op 15 mei 1888 in Goirle geboren als zoon van Josephus Gerardus van Besouw en Johanna Smulders. De ouders van Johannes trouwen in 1887 in Goirle. Het Rooms-Katholieke echtpaar Van Besouw-Smulders krijgt zes kinderen: twee dochters en vier zonen. Johannes is de oudste. Twee broertjes en een zusje overlijden voordat zij een jaar oud zijn. Vader Josephus (zoon van een leerlooier) is tot ongeveer 1910 bakker, waarna hij handelsagent en garenhandelaar wordt.[1]

Net als zijn vader stapt Johannes van Besouw in de garenhandel. Hij staat achtereenvolgens geregistreerd als handelsreiziger, koopman in garens, directeur en -tot aan het eind van zijn leven- als vertegenwoordiger van een katoenspinnerij. In 1908 wordt Johannes ingelijfd bij het 6e Regiment Infanterie in Breda, waar hij reservekorporaal wordt, daarna reservesergeant en tenslotte vaandrig. In 1913 wordt hij overgeplaatst naar het 17e Regiment Infanterie, waar hij in november 1918 wordt aangesteld als reserve eerste luitenant.[2] In 1919 gaat Johannes met groot verlof tijdens de demobilisatie van het Nederlandse leger. Het leger was voor de Eerste Wereldoorlog gemobiliseerd. In 1919 wordt Johannes eigenaar van Van Besouw & Co., een bedrijf in Goirle dat spinnerijen vertegenwoordigt. In 1923 doet hij het bedrijf van de hand, Alphons Marie Joseph Vosters uit Riel (de zwager van van besouw) wordt de nieuwe eigenaar. In 1921 is Van Besouw medeoprichter van de Tilburgsche Katoenspinnerij en Twernerij TKT aan de Lovense Kanaaldijk.[3]

Op 28 januari 1913 trouwt Johannes van Besouw in de gemeente Alphen en Riel met Anna Maria Cornelia Vosters. Zij is net als Johannes Rooms-Katholiek. Anna wordt op 25 juli 1886 geboren in Alphen en Riel als dochter van Simon Anselmus Vosters. Anna overlijdt op 22 april 1971 in Tilburg. Haar vader is jarenlang, tot aan zijn dood, burgemeester van Alphen en Riel. Van Besouw en Vosters krijgen samen twee meisjes en twee jongens. De oudste, een jongetje, wordt levenloos geboren. Hun gezin woont aanvankelijk in Goirle, aan de Tilburgseweg en de Kloosterstraat. In 1919 verhuist het gezin naar Tilburg. Daar wonen zij op Lange Nieuwstraat 158, Koestraat 220 en Spoorlaan 38. Vanuit de Spoorlaan gaat het gezin in 1932 terug naar Goirle (Kloosterstraat 8). In 1938 vertrekt het gezin weer naar Tilburg, naar Bredaseweg 296. Dit zal het laatste adres zijn van Van Besouw. Zijn weduwe zal tot in elk geval 1968 op dit adres blijven wonen.[4]

Tweede Wereldoorlog - Gearresteerd

Er is niets bekend over verzetsactiviteiten van Johannes van Besouw of over een lidmaatschap van een verzetsorganisatie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toch wordt hij door de Sicherheitsdienst (SD) op 2 juni 1944 in zijn woning op de Bredaseweg 296 gearresteerd. Als redenen voor zijn arrestatie worden 'hulpverlening aan het verzet' genoemd en 'het verstrekken van inlichtingen aan de geallieerden'. Na zijn arrestatie wordt Johannes vastgezet in Kamp Haaren (Polizeigefängnis und Untersuchungs Gefängnis Haaren). Het kamp is gevestigd in het gebouw van het vroegere Grootseminarie van ’s Hertogenbosch. Onder de arrestanten in de politiegevangenis zijn 'grensoverschrijders' zoals piloten en pilotenhelpers en personen die zijn gearresteerd wegens verzet of spionage. Vanuit Kamp Haaren wordt Van Besouw eind juli 1944 overgebracht naar concentratie- en doorgangskamp Vught (Konzentrationslager Herzogenbusch). Kamp Vught heeft veertien buitenkampen, Haaren is een daarvan.[5]

Deportatie naar Duitsland

Kamp Vught is naast concentratiekamp ook doorgangskamp. Vanuit het kamp worden gevangenen op transport gesteld naar kampen in Duitsland. Terwijl geallieerde troepen in de zomer van 1944 oprukken richting Nederland, besluiten de Nazi’s het kamp in september 1944 volledig te ontruimen. De laatste gevangenentransporten van Vught naar Duitsland zijn op 5 en 6 september 1944. Op 6 september, daags na Dolle Dinsdag, wordt Van Besouw op transport gesteld naar Concentratiekamp Sachsenhausen. Daar wordt hij ingeschreven als Häftling nummer 134062. Kamp Sachsenhausen is gevestigd in Oranienburg, een stad in de buurt van Berlijn. De gevangenen in Sachsenhausen worden aanvankelijk tewerkgesteld in werkplaatsen en bedrijven van de SS (Schutzstaffel) op het industrieterrein van het kamp. Later moeten gevangenen een baksteenfabriek bouwen nabij Oranienburg. Deze fabriek levert vervolgens materiaal voor bouwprojecten in Berlijn.[6]

Vanuit Sachsenhausen wordt Van Besouw begin februari 1945 op transport gesteld naar Bergen-Belsen. Daar heeft de SS in april 1943, op een deel van een groter kampterrein, een concentratiekamp ingericht. In eerste instantie is dit kamp bedoeld voor Joodse gijzelaars. Kamp Bergen-Belsen wordt beschouwd als een onproductief kamp. Vanwege deze status worden er vanaf maart 1944 gevangenen uit andere kampen ondergebracht, die niet meer in staat zijn om te werken. Vanaf december 1944 wordt het kamp ook de bestemming van evacuatietransporten van gevangenen uit kampen die nabij het naderende front worden ontruimd. Het kamp raakt overvol. Honger en uitbraken van tyfus, tuberculose, dysenterie en cholera maken dodelijke slachtoffers onder de gevangenen. Alleen al in maart 1945 overlijden meer dan 18.000 gevangenen in Bergen-Belsen. Op 15 mei 1945 bevrijden Britse troepen het kamp. Naar schatting zijn in Bergen-Belsen 1.300 tot 3.500 Nederlanders omgekomen, onder wie Margot en Anne Frank.[7]

Dood in Bergen-Belsen

Volgens medegevangenen is Van Besouw op 27 februari 1945 nog in Bergen-Belsen; hij zou verblijven in Barak 13 van ‘Lager’ II. Vanaf dat moment ontbreekt informatie over zijn lot. Zijn familie hoort niets meer over of van hem. Een advertentie in Het Parool van januari 1946, waarin inlichtingen over Van Besouw worden gevraagd, levert niets op. Het Nederlandse Rode Kruis heeft evenmin gegevens over Johannes. De Oorlogsgravenstichting gaat ervan uit dat Johannes in Bergen-Belsen is overleden en begraven, maar weet niet wanneer. In de Nederlandse Staatscourant van 7 september 1950 staat dat Van Besouw op 31 mei 1945 in Bergen-Belsen is overleden. Zijn weduwe, die zich in 1940 en 1941 nog de diensten van een dagmeisje kon veroorloven, heeft na de bevrijding financiële steun nodig van de Stichting 1940-1945. De weduwe heeft geen noemenswaardige eigendommen, de woning op Bredaseweg 296 is een huurhuis.[8]

Advertentie NvhZ 19 december 1946
Advertentie NvhZ 2 januari 1947

Bronnen

Dit is een selectie van bronnen. In de noten staan alle gebruikte bronnen.

Literatuur

  • Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4, Tilburg 2002.

Externe links

Noten

  1. ↑ Regionaal Archief Tilburg 907 Burgerlijke Stand geboorten Goirle 15.5.1888 akte 19; Regionaal Archief Tilburg 915 Burgerlijke Stand geboorten Oisterwijk 28.9.1854 akte 47; Regionaal Archief Tilburg 907 Burgerlijke Stand overlijden Goirle 23.5.1918 akte 31; Regionaal Archief Tilburg 907 Burgerlijke Stand huwelijken Goirle 16.2.1887 akte 2; Regionaal Archief Tilburg 907 Burgerlijke Stand overlijden Goirle 21.12.1951 akte 69; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand geboorten Tilburg 12.3.1860 akte 110.
  2. ↑ Het 17e Regiment Infanterie is op dat moment gelegerd in Den Bosch.
  3. ↑ Oorlogsgravenstichting, J.P.J.M. van Besouw; BHIC 404a Kamer van Koophandel voor Tilburg en omstreken, Handelsregister, invnr. 1431 Van Besouw en Co., Goirle; Regionaal Archief Tilburg 907 Burgerlijke Stand overlijden Goirle 23.5.1918 akte 31; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand geboorten Tilburg 17.1.1921 akte 95; Regionaal Archief Tilburg 906 Bevolkingsregister Goirle 1910-1937 f527; Regionaal Archief Tilburg 918 Bevolkingsregister Tilburg 1910-1920 f182; Regionaal Archief Tilburg 918 Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939 f182 en f257; Nationaal Archief 2.13.04 Stamboeken officieren Koninklijke Landmacht 1814-1945, invnr. 519 17e RI, J.P.J.M. van Besouw f42; https://www.bossche-encyclopedie.nl/; https://wikimiddenbrabant.nl/Tilburgse_Katoenspinnerij_en_Twernerij_TKT.
  4. ↑ Regionaal Archief Tilburg Burgerlijke Stand huwelijken Alphen en Riel 28.1.1913 akte 1; Regionaal Archief Tilburg Burgerlijke Stand geboorten Alphen en Riel 25.7.1886 akte 25; Regionaal Archief Tilburg Burgerlijke Stand geboorte Alphen en Riel 11.1848 akte 34; Regionaal Archief Tilburg Burgerlijke Stand overlijden Alphen en Riel 16.1.1938 akte 5; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand geboorten Tilburg 12.5.1860 akte 222; Regionaal Archief Tilburg 550 Burgerlijke Stand overlijden Alphen en Riel 14.12.1914 akte 27; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand overlijden Tilburg 22.4.1971 akte 442; Regionaal Archief Tilburg 2105 Bevolkingsregister Alphen en Riel 1890-1909 f738; Regionaal Archief Tilburg 2105 Bevolkingsregister Alphen en Riel 1910-1926 f765; BHIC 550 Burgerlijke Stand overlijden Alphen en Riel 14.5.1915 akte 13; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand geboorten Tilburg 19.8.1919 akte 844; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand geboorten Tilburg 17.1.1921 akte 95; Regionaal Archief Tilburg 906 Bevolkingsregister Goirle 1910-1937 f521 en f522; Regionaal Archief Tilburg 918 Bevolkingsregister Tilburg 1910-1920 f182; Regionaal Archief Tilburg 918 Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939 f182; Regionaal Archief Tilburg 918 Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939 f257; Regionaal Archief Tilburg 1182 Collectie adresboeken van Tilburg 1919-1968/1969; Oorlogsgravenstichting, J.P.J.M. van Besouw.
  5. ↑ Regionaal Archief Tilburg 484 Archief van het gemeentebestuur van Tilburg 1938-1985, invnr. 4250; Oorlogsgravenstichting, J.P.J.M. van Besouw; https://www.concentratiekampen.eu/; https://www.gedenkplaats-haaren.nl/; https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Kamp%20Haaren; https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/952/haaren-monument-in-het-voormalig-grootseminarie; Archieven.nl, 250j Gijzelaarskampen (NIOD); https://gedenkplaats-haaren.5701crossmedia.nl/wp-content/uploads/2023/03/25-Johannes-Wilhelmus-van-Eijk.pdf.; Delpher, Het Parool 4.1.1946.
  6. ↑ Delpher, Het Parool 4.1.1946; Netwerk Oorlogsbronnen; Arolsen 1.1.12. KL Herzogenbusch-Vught; Arolsen 1.1.38.5 Sachsenhausen; https://www.sachsenhausen-sbg.de/geschichte/1936-1945-konzentrationslager-sachsenhausen/; Regionaal Archief Tilburg 484 Archief van het gemeentebestuur van Tilburg 1938-1985, invnr. 4250.
  7. ↑ Regionaal Archief Tilburg 484 Archief van het gemeentebestuur van Tilburg 1938-1985, invnr. 4250; Delpher, Het Parool 4.1.1946; Ad de Beer en Gerrit Kobes, Het leven gebroken. De geschiedenissen van de Tilburgers die als gevolg van de strijd tegen Duitsland en de bezetting van Nederland om het leven kwamen, Tilburgse Bronnenreeks 4, Tilburg 2002; Netwerk Oorlogsbronnen; Nationaal Comité 4 en 5 Mei; Traces of War; Gedenkstätte Bergen-Belsen (https://bergen-belsen.stiftung-ng.de/de/); Arbeitsgemeinschaft Bergen-Belsen e.V. (http://ag-bergen-belsen.de/).
  8. ↑ Regionaal Archief Tilburg 484 Archief van het gemeentebestuur van Tilburg 1938-1985, invnr. 4250; Delpher, Het Parool 4.1.1946; Oorlogsgravenstichting, J.P.J.M. van Besouw; USHMM, Registry of names of the Bergen-Belsen Concentration Camp prisoners; Delpher, Nederlandsche Staatscourant 7.9.1950; Regionaal Archief Tilburg 16 Burgerlijke Stand overlijden Tilburg 7.12.1950 (31.5.1945) akte 973; Regionaal Archief Tilburg 565, invnr. 169; Delpher, Nieuwe Tilburgsche Courant 27.4.1940 en 15.11.1941; Regionaal Archief Tilburg 484 Archief van het gemeentebestuur van Tilburg 1938-1985, invnr. 4250.
Overgenomen van "https://wikimiddenbrabant.nl/index.php?title=Besouw,_Johannes_Petrus_Joseph_Maria_van&oldid=168208"
  • Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 20 mrt 2024 om 15:27.