Bertens, Anna Catharina
Anna Catharina Bertens is RK gedoopt te Tilburg op 26 december 1809 en aldaar na zestien maanden overleden op 2 mei 1811. Anna Catharina was een dochter van boer en boerin Arnoldus Bertens en Maria Bergmans.
- Anna Catharina was het zevende kind in een gezin waarin haar moeder Maria Bergmans in 20 jaar tijd 15 kinderen op de wereld zou zetten. Vier maanden na de laatste bevalling komt Maria te overlijden.
- Van de 15 kinderen, 7 jongens en 8 meiden, zullen er 6 trouwen en een gezin stichten. 5 kinderen overlijden binnen twee jaar na geboorte en 1 kind op 9-jarige leeftijd. De overige 3 kinderen, allen dochters, blijven ongehuwd.
- Vader Arnoldus, weduwnaar op 44-jarige leeftijd, is echter niet hertrouwd, wat in die tijd toch wel gebruikelijk was. Mogelijk heeft zijn oudste dochter Johanna de zorg voor de jongste kinderen op zich genomen. Johanna huwt pas op haar 30ste met de weduwnaar Adriaan Pijnenburg.
- Het gezin woont in de heerdgang de Hasselt in huis no 567, samen met opa en oma Bertens.
Klopt wat in de doop-, trouw- en begraafboeken van pastoor en predikant staat en in de registers van de burgelijke stand? Niet altijd. Een kritische onderlinge vergelijking van de gegevens is altijd op zijn plaats. Drie voorbeelden:
- Uit het overlijdensregister van 1864 blijkt dat Anna Catharina een oudere zus had, genaamd Johanna, geboren rond 1801. Haar doop staat echter niet genoteerd. Wel die van ene Arnolda, dochter van Joannis Bertens en Maria Bergmans, op 26 december 1800. Maria Bergmans was niet met Jan maar met Arnoldus (roepnaam Aart of Nol?) gehuwd. Het is duidelijk dat de pastoor hier de namen van dopeling en vader door elkaar heeft gehaald: Arnolda en Johannis in plaats van Johanna en Arnoldus. Misschien hield de pastoor zijn boeken niet elke dag bij en wist hij niet meer precies hoe het zat of was het gewoon een verschrijving. Deze fout was overigens niet zonder gevolgen (zo melde mij Theo van Herwijnen, medewerker dienstverlening Regionaal Archief Tilburg). Op 3 juni 1831 trouwde Johanna Bertens te Tilburg met Adriaan Pijnenburg. Zij kan echter geen doopbewijs overleggen (dat is niet te vinden) en het bewijs van haar doop wordt daarom vervangen door een akte van bekendheid gepasseerd voor de Vrederechter van Tilburg op 9 mei 1831. In die akte staat dat Johanna Bertens niet in staat is een geboorteakte te tonen, zij verklaart stellig, dat zij geboren is den 26 december 1800, zeven getuigen bevestigen die verklaring. Wat eigenlijk had moeten gebeuren is, dat de doopakte van Arnolda Bertens gewijzigd werd, in Johanna dochter van Arnoldus Bertens en Maria Bergmans. Dat had de rechtbank van eerste aanleg kunnen doen. Dat is echter niet gebeurd met als consequentie dat er een doop is ingeschreven van een niet-bestaand kind.
- De opa van Anna Catharina wordt op 10 november 1745 gedoopt als Cornelis, zoon van Gerardus Bertens en Joanna Haensbergen. Een huwelijk tussen Joanna en Gerardus Bertens is er echter niet; wel een met Arnoldus Bertens. Ook uit latere actes blijkt dat Cornelis een zoon is van Arnoldus en niet van Gerardus. Kennelijk heeft meneer pastoor de roepnaam Aert verstaan als Geraert en Gerardus genoteerd.
- De ouders van Anna Catharina trouwen in 1799. Haar moeder, Maria Bergmans, wordt dan genoteerd met de leeftijd van 22 jaar. Dat herleidt tot een geboortejaar van 1777. Bij haar overlijden in 1821 wordt de leeftijd van 43 jaar genoteerd, neerkomend op een geboortejaar van 1778. Dat klopt redelijk met de trouw-leeftijd. In de overlijdensacte worden tevens haar ouders vermeld. Die zijn echter pas in 1781 gehuwd. Bovendien wordt rond 1777/78 geen doop van Maria gevonden in de boeken. Wel een in 1782. Dan zou Maria pas 17 jaar geweest zijn bij haar huwelijk en niet 22. Zou zij een reden hebben gehad haar werkelijke (te jonge?) leeftijd te verdoezelen?
Bronnen
- detailweergave: shift+aanklikken voor openen in een nieuw window
- Voorgeslacht van Anna Catharina Bertens
- Gezin van Arnoldus Bertens en Maria Bergmans
- Doopboek en overlijdensregister Anna Catharina
doopboek 1775-1810 (RK) pagina 161
overlijdensregister 1811 akte 92
auteur: Pieter van de Sanden
contact: Pieter apestaartje sandlopers.nl