Algemene inleiding Migranten in Gilze en Rijen
Al eeuwenlang zijn mensen, individueel of in groepsverband, op zoek naar nieuwe leef-en woonruimte. Men verhuist bijvoorbeeld in eigen land van de ene plaats of streek naar de andere, of zoekt een plek in een ander land. Heel wat gezinnen vertrokken bijvoorbeeld na de Tweede Wereldoorlog naar Canada of Australië. En zo kwamen en komen er ook altijd mensen van andere landen naar Nederland. Soms vrijwillig, soms zijn ze gedwongen op de vlucht gegaan. Aanleiding kan zijn een oorlog, werk, studie, geloof of de liefde. Migratiecijfers (vestiging en vertrek) zijn tot 1900 slecht geadministreerd. Inwoners maakten hier vaak geen melding van. Berekeningen van voor die tijd zijn daarom onbetrouwbaar. Daarna verbeterde dat. Elke gemeente, ook Gilze en Rijen, ziet er nu qua bevolking anders uit dan voor 1900. Na de Tweede Wereldoorlog werden Italiaanse en Spaanse arbeiders naar Nederland gehaald om mee te werken aan de wederopbouw. Zij gingen meestal na een aantal jaren terug naar hun land. Maar eind zestiger jaren ging het met de economie zo goed in Nederland, dat er weer behoefte was aan extra arbeiders, met name ongeschoolden. En daarmee deden de Turkse en Marokkaanse gastarbeiders hun intrede in Nederland. Velen bleven in Nederland, lieten hun vrouwen en kinderen overkomen of stichtten hier een gezin. In de jaren daarna kwamen er mensen uit Indonesië en de Molukken naar Nederland (na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949)en Suriname(na de onafhankelijkheid in 1975). Dit was minder van invloed op de bevolkingssamenstelling in Gilze en Rijen.
Vanaf de tachtiger jaren kwam er een nieuwe groep buitenlandse mensen naar ons land, de asielzoekers of vluchtelingen. Dit ging om grote aantallen mensen, wat ertoe leidde dat er speciale asielzoekerscentra kwamen.
In Gilze werd in 1993, Prinsenbosch het voormalige militaire kamp, ingericht als asielzoekerscentrum. Mensen uit Irak, Afghanistan, Syrië en Afrikaanse landen kwamen richting Nederland en verbleven, al dan niet tijdelijk, in onze gemeente. In februari 2022 kwam een nieuwe stroom vluchtelingen onze kant uit, de Oekraïners. De opvang van alle vluchtelingen is in 2022 een groot probleem. Er zijn te weinig opvangplekken en de doorstroom van statushouders verloopt niet goed.
En zo werd Nederland, en ook Gilze en Rijen, een multiculturele samenleving met westerse en niet-westerse migranten.
Op 31 december 2021 woonden er in Gilze en Rijen 26.723 mensen. 18% daarvan heeft een migratieachtergrond; 2159 westerse migranten, 2758 niet-westerse migranten. De grootste groep van de niet-westerse migranten zijn Turkse mensen, 959 in totaal. Twintig jaar geleden lagen deze cijfers beduidend lager, toen had 12% van de inwoners een migratieachtergrond. In Gilze en Rijen wonen in juli 2022 mensen van 92 verschillende nationaliteiten (opgave van de gemeente). Dat is buiten de Nederlandse nationaliteit. Hier horen ook de bewoners van AZC Prinsenbosch bij.
Voor het onderwijs aan Turkse inwoners en zigeuners golden in Gilze en Rijen eerst speciale regelingen met eigen leerkrachten. Nu volgen alle migranten die een verblijfsvergunning krijgen een inburgeringstraject.
Er zijn in de loop van de jaren in Nederland verschillende benamingen gebruikt voor buitenlanders: gastarbeiders, allochtonen, westers en niet-westerse migranten, arbeidsmigranten. Vanaf 2022 laat het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) de term westers en niet-westers vervallen. Migranten worden bij het CBS nu geteld en benoemd per werelddeel.
Tekst: Nel de Wit, Fotoredactie Piet Weterings.
Bronnen: Kwartaalblad De Mulder.
Diverse websites; o.a.: www.heemkringmolenheide.nl, www.ucl.ac.uk, www.coa.nl, www.allecijfers.nl, www.gilzerijen.nl www.vijfeeuwenmigratie.nl, www.rijksoverheid.nl, www.cbs.nl.
Werken, werken, werken; migratie en lokale geschiedenis; redactie I. Strouken. Kroniek 10 jaar Gilze en Rijen 1977 – 1987. Jeanne de Hoon. Tijdmachine Gilze en Rijen, Archief Heemkring Molenheide.
Met dank aan: Arda van Puijenbroek, Corina van Steenhoven, Rian Berkelmans en Ad van Dongen