Academisch kwartiertje

De herkomst is niet helemaal duidelijk, maar op vrijwel alle Nederlandse universiteiten is (of was) het een begrip ‘het academisch kwartiertje’. Als het rooster vermeldt dat een college om 09.00 begint, dan betekent dat in de praktijk veelal dat het om 09.15 begint. Aangezien colleges vrijwel altijd ook nog een pauze van een kwartier kennen, duurt een college op papier twee uur, maar zijn ze in de praktijk een half uur - een kwart van de officiële tijd - korter.

Professoraal kwartiertje

In de 19e eeuw bestond de praktijk al, ook in het buitenland, maar heette toen nog ‘professoraal kwartiertje’. Zo schreef een Nederlander, die in 1871 in Heidelberg colleges volgde bij de natuurkundige Hemholtz: “Tallooze studenten, uit alle oorden der wereld, komen jaarlijks de lessen van dezen hoogleeraar volgen. Gedurende het professoraal kwartiertje, eer de hoogleeraar binnen komt, hoort men daar engelsch, fransch, poolsch, hollandsch, grieksch, russisch, letterlijk alles door elkander.”

Academisch uur

In Tilburg beginnen de colleges sinds de start van het academisch jaar 1972-1973 op het tijdstip dat in de collegeroosters staat. Tot dan kende ook Tilburg het academisch kwartier, dat overigens tot 2016 wél bleef bestaan bij academische zittingen. Tot dan begonnen promotieplechtigheden een kwartier na het hele uur, waardoor de verdediging ten hoogste drie kwartier in beslag nam. In het promotiereglement staat in artikel 24.4 dat een dergelijke zitting ‘een academisch uur’ dient te duren. Wat dus in de praktijk één uur, minus een academisch kwartier bleek te zijn. Vanaf 2016 starten de zittingen echter precies op het hele uur, en ze duren ook precies één uur. Daarin begrepen is nog wel een specifiek kwartier: vijftien minuten heeft de promovendus om - in begrijpelijke taal - zijn of haar lekenpraatje te houden.