10 De Loonsehoek
| De Loonse Hoek | ||
| ||
| Vroegste vermelding | 1340 | |
| Vroegst bekende eigenaar | Theodorus Lube | |
| 10 De Loonsehoek | ||
 | ||
| Wederopbouwboerderij Loonsehoek 1 |
| 10 De Loonsehoek | ||
 | ||
| De twee wederopbouwboerderijen Loonsehoek 1 en 2 aan het einde van de gezamenlijke oprijlaan. |
| 10 De Loonsehoek | ||
 | ||
| Tekening van de oude boerderij Loonsehoek 2 (door Wout van den Hout |
| 10 De Loonsehoek | ||
 | ||
| De oudste boerderij van de Loonsehoek, nummer 3, thans bewoond door de familie Philippa. |
Beschrijving van de hoeve
Van deze hoeve is nauwelijks een bron terug te vinden. De eerste vermelding van een hoeve staat in een vermelding van de hoeve van Theodorus van Huculem. Diens buurman heet Matheus Kuijsten. Op zoek in het cijnsboek van de hertog duikt Matheus Kuijsten op in het register van 1522. Dat wil zeggen, zijn weduwe Heilwich. Zij betaalt dan een cijns van twaalf oude schellingen en zes oude penningen. Dit bedrag blijkt uniek te zijn in de opeenvolgende cijnsboeken. Dat maakt het waarschijnlijk dat het in elk van die cijnsboeken om hetzelfde goed gaat. Een bedrag van twaalf oude schellingen komt regelmatig voor als bedrag dat voor een hoeve werd betaald. In de regel was het tarief voor "nieuw land": een oude schelling voor een bunder grond. Twaalf bunder is een normale grootte voor een perceel grond dat werd uitgegeven om te ontginnen en in ontwikkeling te nemen.
Het cijnsregister van 1340 vermeldt Theodoricus genaamd Lube als betaler van 12 oude schellingen en nog een extra cijns van zes oude penningen. Arnoldus Berwout neemt die cijns over, nog in hetzelfde register. Deze Arnoldus Berwout is getrouwd met Elisabeth, dochter van Ruldophus van Zulichem.
Gerit Claes van Berkel verkoopt op 9 maart 1378 aan Matheus die Becker bezittingen in Udenhout, namelijk twee heidehoeven en een heiveld bij cleppenscoer. Dat heiveld was eerder eigendom van Gerard Boijter. De twee heidehoeven waren eerder door twee zussen van Claes van Berkel, Heilwich en Mechtelt, opgedragen aan hun zwager Gooswijn Steenwech.
In het register van 1380 betaalt Matheus Posteel dezelfde cijns. Voor hem was dat Gerardo de Berkel. Matheeus die Becker en Matheeus Posteel kunnen dezelfde persoon zijn. Posteel is een bijnaam van iemand die een functie uitoefent in het toezicht op grondbezit van een landsheer. Later betalen de weduwe van Matheus Posteel en zijn kinderen deze cijns. Zijn dochter Aleidis trouwt met Yewan vanden Grave. Uit dat huwelijk komt een dochter voort genaamd Beatrix, die trouwt met Nicolaes Wijnrick Screijnmaker. Op 1 december 1413 schenkt Aleijt, dochter van Matheeus Posteel en weduwe van Ywan vanden Grave als huwelijksgift aan haar schoonzoon Claes Screijnmaker haar vruchtgebruik van goederen in Udenhout, bestaande uit onder andere twee heidehoeven. Daar hoort ook nog een heiveld bij cleppenschoer bij. Beatrix, weduwe van Colo filio Wijnrici Screynmeker, betaalt de cijns in 1448.
In 1522 is het dan de genoemde weduwe van Matheus Kuijsten die de cijns betaalt. Mogelijk is zij een dochter van Beatrix en Nicolaes Screijnmaker. Omdat niet voor alle wijzigingen in het bezit andere bronnen voorhanden zijn blijft het onzeker of de verschillende eigenaren wel de juiste zijn.
In de 17de eeuw is deze hoeve in handen van twee eigenaren. Dat zou dan kunnen kloppen met het feit dat in de vroege bronnen sprake is van twee heidehoeven. Een deel is in handen van Jan Jan Embert Peters Rijcken. Hij was getrouwd met Maria Goossen Leonard van Hove. Wanneer en via wie hij in bezit is gekomen van deze (halve) hoeve is nog niet bekend. Het andere deel is in handen van de weduwe van Cornelis Hendrik de Crom. Dat deel komt aan het eind van de 17de eeuw in bezit van het Adellijke Stift in Thorn. Dat Adellijke Stift verkrijgt het van heer Jan de Crom, heer van Arendonk, in zijn testament van 24 mei 1688. In 1734 komt de hoeve in bezit van Michiel Jan Willem van Bommel uit Tilburg. Vervolgens koopt de weduwe van Arnoldus Verhagen de hoeve in 1763 bij een publieke verkoping van de erfgenamen van Michiel van Bommel.
Bij de invoering van het kadaster in 1832 is Johannes Schenkers de eigenaar.
Buurtschap Loonsehoek
Op de oude hoeve van Theodorus Lube vinden we tegenwoordig buurtschap Loonse Hoek. De oorspronkelijke erfafscheiding vinden we terug in de huidige weg Loonse hoek (die pas in 1890 is aangelegd), de Pelgrimsweg en de Oude Bossche Baan. Vanaf de huidige straat Loonse hoek gezien liep het ontsluitingspad achter de boerderijen. Bij Loonse hoek 3 liep het pad zelfs tussen de boerderij en de schuur die daarachter ligt.
Lange tijd was Saaijkenshoef in dezelfde handen als de naastgelegen hoeve van Postel, maar van oudsher hoort Saaijkenshoef toch bij de hoeve van Theodorus Lube.
Huidige bewoning
Op het grondgebied van de oude hoeve vinden we onder andere de woningen Loonsehoek 1, Loonsehoek 2 en Loonsehoek 3 en ook Kloosterstraat 177 te Loon op Zand.
Bronvermeldingen
Regionaal Archief Tilburg, Schepenbank en eninge van Oisterwijk, 1418-1811, inv.nr. 471 f. 34v-37
(1734); 424 f. 105v-107 (1763).
Stadsarchief 's-Hertogenbosch, Archief van de schepenbank van 's-Hertogenbosch, inv.nr. 1176 f. 21v
(1378); 1188 f. 298 (1413).
Vermeer, J., (z.j.), Herinneringen aan mijn jeugd, van Schoorstraat tot Lindenlaan.
Asten, Van, L., Familiedossier Mathijssen.
- Toelichting cijnsregister.